To kolejna naukowa pozycja książkowa o skarbach wielokulturowej nekropolii w Czarnówku, gdzie prace archeologiczne prowadzone są od 1973 roku. Stan. 5 jest w tej chwili największą, całkowicie przebadaną nekropolią z późnej starożytności w Europie Środkowej, mającą kluczowe znaczenie dla archeologii Europy Środkowej i północnej.
Czarnówko jest miejscem pochówków ludności kultury pomorskiej, oksywskiej i wielbarskiej oraz z okresu wczesnego średniowiecza. Od 2008 r. pracami wykopaliskowymi koordynuje Muzeum w Lęborku. Kierownikiem nadzorującym prace archeologów jest mgr Agnieszka Krzysiak. Na cmentarzysku w Czarnówku ostatnie pochówki datowane są na wiek XII n.e, a najstarszy grób pochodzi z epoki neolitu, czyli IX – VI w. p.n.e. Oznacza to, że teren ten wykorzystywany był jako miejsce pochówków przez prawie 4 tys. lat. Wśród tysięcy obiektów archeologicznych i artefaktów, odnaleziono prawdziwe skarby. Kolie z paciorków szklanych i bursztynowych, złocone i srebrzone zapinki, okucia od pasków, różnego rodzaju ozdoby, broń, czy popielnice używane do chowania zmarłych to tylko część z pozyskanych elementów w toku archeologicznych prac. Niezwykłe było to, że udało się odkryć nieograbiony grób, bo większość zostało obrabowanych przed wiekami.
Autorem najnowszej, ściśle naukowej publikacji jest prof. dr hab. Jan Schuster z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego, absolwent archeologii na Uniwersytecie Humboldta, na którym obronił również doktorat. Kolokwium habilitacyjne odbył na Uniwersytecie Friedricha Wilhelma w Bonn. Naukowe zainteresowania prof. Schustera koncentrują się wokół okresu wpływów rzymskich i okresu Wędrówek Ludów, a szczególnie specjalizuje się w archeologii osadniczej i w badaniach nad stratyfikacją społeczną w germańskim Barbaricum.
Dofinansowanie na realizację projektu, które uzyskało Muzeum w Lęborku z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego wynosiło 109.050 zł, z tego wkład własny Muzeum w Lęborku stanowiła kwota 39.150 zł. Publikacja została wydana w ramach projektu „Blask kruszcu i pokusy Rzymu. Okazałe groby z okresu wpływów rzymskich na nekropolii w Czarnówku, pow. lęborski” realizowanego przez Muzeum w Lęborku z dofinansowaniem ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Dziedzictwo kulturowe – priorytet 5 – Ochrona zabytków archeologicznych””. Dwuletni projekt, który zrealizowało Muzeum w Lęborku wraz z Fundacją Monumenta Archaeologica Barbarica, obejmował opracowanie i upowszechnienie informacji dotyczących archeologicznych badań wykopaliskowych prowadzonych na rozległym, wielokulturowym cmentarzysku w Czarnówku w powiecie lęborskim, którego podstawowym i nadrzędnym celem było dokonanie wieloaspektowej analizy pochówków określanych w nomenklaturze archeologicznej „książęcymi” i ich opracowanie w formie książkowej oraz wydanie w języku polskim i niemieckim. Wydana w prestiżowej serii Monumenta Archaeologica Barbarica, SERIES GEMINA, TOMUS VIII, Cmentarzyska z późnej starożytności na Pomorzu, Część 2, pod redakcją Jacka Andrzejowskiego, Marioli Pruskiej i Jana Schustera.
W 2014 roku powstała publikacja „Okruch złota w popiele ogniska. Starożytne nekropole w Czarnówku i ich tajemnice”, która w niezwykle przystępny sposób obrazuje ogrom historycznej wagi znalezisk z Czarnówka i to w jaki sposób wpływają one na poznanie codzienności prehistorycznych mieszkańców tych terenów.
